De vedische kalender als leidraad in Nederland
De vedische kalender (panchangam) is een leidraad niet alleen voor religieuze feesten het hele jaar door, maar ook voor het plannen van huwelijken, openen van een onderneming, eerste steenlegging, etc. Voor het bepalen van feestdagen en plannen van gelegenheden is het belangrijk te weten hoe de sterrenhemel (zon, maan, soms ook andere planeten, dierenriemtekens, Nakshatra’s) er op een bepaald tijdstip uitziet. Dit kan bijvoorbeeld het tijdstip van zonsopgang (begin van de vedische dag) of van zonsondergang zijn, opkomst van de maan, of een ander tijdstip of tijdsperiode in de nacht of dag.
Plaats van zon, maan, andere planeten, Nakshatra’s, de Tithi’s (“maan”-dagen) aan de hemel zijn op elk moment voor elke plaats in de wereld hetzelfde (geocentrisch). Maar de lokale tijden op verschillende plaatsen in de wereld kunnen op dat moment erg verschillend zijn. In de ene plaats, bijvoorbeeld India, kan het op dat moment al dag zijn, en in de andere plaats, bijvoorbeeld Nederland, nog nacht. Zeg dat op dat moment de Saptami Tithi gezien wordt, die even later plaats maakt voor de Ashtami Tithi. Dat kan betekenen dat bij zonsopgang in India Saptami Tithi aanwezig is en bij zonsopgang in Nederland reeds de volgende tithi: Ashtami Tithi.
Berekening van festivals is veelal gebaseerd op aanwezigheid van een bepaalde tithi bij zonsopgang, of een ander tijdstip of tijdsperiode gedurende nacht of dag. Omdat de zonsopgang in Nederland veel later is dan in India, kan, zoals hierboven ook al aange-geven, in Nederland een andere tithi bij zonsopgang gezien worden dan in India. Als de dagkeuze voor een festival op de aanwezigheid van een tithi bij zonsopgang gebaseerd is, kan dat dus betekenen dat in Nederland een feest een dag eerder dan in India gevierd dient te worden. Dit kan ook het geval zijn als de feestkeuze afhangt van andere tijdstippen of tijdsperioden (muhurta’s) gedurende nacht/dag. Dit betekent dat men bij festival keuze of planning van een ceremonie de lokale vedische kalender (in het geval van Nederland de vedische kalender van Nederland) dient te gebruiken voor berekeningen.
Bovendien: De lengte van dag en nacht (verschil tussen zonsopgang en ondergang of omgekeerd) kunnen ook erg verschillen tussen verschillende plaatsen in de wereld. In het Noorden zijn in de zomer de dagen langer en de nachten korter, dat wil zeggen de zonsopgang is relatief veel vroeger en de zonsondergang veel later dan bijvoorbeeld in zuidelijke gebieden. In de winter is het omgekeerde het geval. De lengte van Muhurta’s (afhankelijk van het tijdsverschil tussen zonsopgang en zonsondergang of omgekeerd) kan hierdoor verschillen op verschillende plaatsen in de wereld. Dit heeft zijn consequenties voor het berekenen van sommige festivals of ceremoniele gelegenheden. Dit noopt ons er ook toe bij de vedische kalender te kijken naar lokale gegevens.
Wanneer de ascendant (Lagna) belangrijk is voor het berekenen van ceremoniele gelegenheden, zoals bijvoorbeeld gunstig tijdstip voor huwelijk, is het vanzelfsprekend belangrijk dit te bekijken op basis van lokale gegevens. De ascendant verandert ongeveer elke 2 uur, en is op verschillende plaatsen in de wereld verschillend. Voor het uitrekenen van de juiste ascendant zijn lokale gegevens noodzakelijk.
Men kan argumenteren dat de vedische kalender in Nederland afgeleid kan worden op basis van een vedische kalender berekend voor een plaats in India. Wat betreft de situatie van dierenriemtekens, Nakshatra’s, tithi’s etc. is dit het geval, als tenminste nauwkeurig met het tijdsverschil rekening gehouden wordt. Echter, men zal altijd de lokale tijdstippen van met name zonsopgang en/of zonsondergang dienen te bekijken en hetzelfde is het geval als muhurta’s of ascendanten in het geding zijn: hierbij heeft men niets aan gegevens van plaatsen in India.
Er zijn ook argumenten om religieuze feesten te houden afgestemd op de tijden of dagen dat deze ook in India plaatsvinden. Dit is een keuze. We moeten ons echter bewust zijn dat als we uitgaan van de vedische kalender, zoals die geldt voor Nederland, er andere keuzes van tijdstip of dag kunnen zijn voor feesten, gelegenheden of ceremonies dan het geval zou zijn volgens een vedische kalender gemaakt voor een plaats in India.
Bron: Bhaskaranand, verbonden met de ashram Sada Shiva Dham in Loenen, vedische astroloog en psycholoog, wburgmans@gmail.com.